«Fish n’ Chips»: Μια συγκλονιστική ταινία του Κύπριου σκηνοθέτη Ηλία Δημητρίου

«Fish n’ Chips»: Ο Ηλίας Δημητρίου μας ανοίγει την όρεξη!

Ο Ηλίας Δημητρίου μιλάει στο Flix για το «Fish n’ Chips», μια ταινία δραματική, κωμική και ανατρεπτική, σαν τη ζωή.

Συνέντευξη στο κινηματογραφικό site FLIX ( http://flix.gr )

Ο Άντι είναι ένας εργατικός και φιλότιμος Κύπριος μετανάστης στο Λονδίνο, που ζει μια ζωή πάνω από τη φριτέζα, ετοιμάζοντας fish n’ chips για τους περαστικούς πελάτες. Θέλοντας να πάρει τη ζωή του στα χέρια του, εγκαθίσταται και πάλι στην Κύπρο κι ανοίγει το δικό του μαγαζί. Μόνο που το όνειρό του μετατρέπεται σε εφιάλτη: είναι αυτονόητο, η Κύπρος δεν είναι Λονδίνο!

Με πολλές μικρού μήκους και ντοκιμαντέρ στο ενεργητικό του, ο Ηλίας Δημητρίου ολοκληρώνει την πρώτη μεγάλη του ταινία, το «Fish n’ Chips», που γυρίστηκε στην Αγγλία και την Κύπρο, με συντελεστές απ’όλον τον κόσμο. Το «Fish n’ Chips» είναι μια παραγωγή των Filmblades, Pan Entertainment και Ammos Films, σε σενάριο του ίδιου του Ηλία Δημητρίου και με πρωταγωνιστές τους Μάριο Ιωάννου, Μαρλένε Καμίνσκι, Αν Μαρί Ο’Σάλιβαν, Διομήδη Κουφτερό, Αλκιστη Παυλίδου, Μαργαρίτα Ζαχαρίου, Ανδρέα Φυλακτού και Στέφανι Νεοφύτου.
Μέχρι να φτάσει ο καιρός να δούμε το «Fish n’ Chips», παίρνουμε μια καλή πρώτη γεύση, από τις εξηγήσεις που δίνει ο Ηλίας Δημητρίου στη συνέντευξή του, το πρώτο trailer της ταινίας και τις φωτογραφίες των Κυριάκου Πολίτη και Δημήτρη Πάντζη από τα γυρίσματα, που θα βρείτε στο gallery.

Πώς ένοιωσες την ανάγκη ή την επιθυμία ν' ασχοληθείς μ' έναν ήρωα που μοιράζει τη ζωή και την καρδιά του μεταξύ Αγγλίας και Κύπρου; Η ταινία πώς αντιμετωπίζει την Κυπριακή ψυχοσύνθεση;

Αυτό ήταν πάντα κάτι που με απασχολούσε. Η έννοια της ταυτότητας. Πρέπει να πω πως προέρχομαι από μια οικογένεια μεταναστών και προσφύγων. Ο πατέρας μου είναι γεννημένος στην Αγγλία από Κύπριους μετανάστες κι εγώ έχω τρεις υπηκοότητες, την αγγλική, την ελληνική και την κυπριακή. Το σπίτι που γεννήθηκα βρίσκεται στην κατεχόμενη Αμμόχωστο και δεν υπάρχει ούτε μια μέρα από τότε που φύγαμε που να μην περάσει από το μυαλό μου.
Μετά τον πόλεμο του ’74 λοιπόν, απέκτησα και την ταυτότητα του πρόσφυγα. Για τους υπόλοιπους ντόπιους Κύπριους, ο πρόσφυγας δεν είχε τίποτα καλό. Ήταν κάτι σαν «γύφτος». Το «φάε το φαγητό σου μην στο φάει ο πρόσφυγας» ή «θα σε φάει ο πρόσφυγας» έπαιζε πολύ εκείνες τις εποχές.
Οταν ήρθα το ’85 στην Ελλάδα έγινα «ο Κύπριος». Μέχρι τότε δεν το ήξερα. Το «Κύπριος είσαι;» στην καλύτερη περίπτωση με ένα ξίνισμα στη μούρη του ερωτώντα ήταν κάτι που το έχουν βιώσει όλοι οι Κύπριοι που πέρασαν από την Ελλάδα. Ευτυχώς ήρθαν οι Αλβανοί και μας έσωσαν. Έγιναν αυτοί ο στόχος. Κι αυτούς τους έσωσαν τώρα οι «λαθρομετανάστες». Τι ορολογία κι αυτή. Σαν λαθρεπιβάτης σε μια χώρα – πλοίο που κουβαλάει μόνο τους ιθαγενείς της. Μπορεί να ακούγονται πικρά όλα αυτά αλλά δεν είναι. Σε κάνουν πιο σοφό και πιο άνθρωπο νομίζω. Σε βοηθούν να καταλάβεις ποιος είσαι πέρα από τις ταυτότητες-ετικέτες που οι άλλοι σου κοτσάρουν ανά περίπτωση. Ο «Andy» λοιπόν για να έρθουμε στον πρωταγωνιστή της ταινίας κάνει αυτό το ταξίδι των πολλαπλών ταυτοτήτων στο «Fish n’ Chips». Στην Αγγλία είναι «bubble» και στην Κύπρο τον αποκαλούν «Τσάρλι» ή «Εγγλέζο» και τον ενοχλεί. Ο ρατσισμός που βιώνουν οι Κύπριοι της Αγγλίας όταν επισκέπτονται την Κύπρο είναι πολύ μεγαλύτερος από το ρατσισμό που βιώνουν όταν βρίσκονται στην Αγγλία.
Η ίδια η Κυπριακή ψυχοσύνθεση βέβαια είναι κάτι το πολύ ιδιαίτερο από μόνη της. Αν ρωτήσεις κάποιον Κύπριο στο εξωτερικό ποια είναι η καταγωγή του αυτός θα σου απαντήσει ανάλογα με την περίπτωση: Έλληνας, Κύπριος, Ελληνοκύπριος, Τουρκοκύπριος, Τούρκος, Αγγλοκύπριος. Μπορεί βέβαια να τύχεις και σε Αρμένιο της Κύπρου οπότε θα σου απαντήσει Αρμένιος ή Αρμενο-κύπριος. Οπότε και η ταινία αντιμετωπίζει την Κυπριακή ψυχοσύνθεση κάπως έτσι.

Στην ταινία είσαι και παραγωγός - τι υποστήριξη υπήρχε στη διαδικασία από την Κύπρο; Διαφέρει η εκεί κατάσταση από το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου;

Παραγωγοί της ταινίας, πρέπει να το πω, είναι η «Filmblades» με τη Μόνικα Νικολαΐδου και τον Γιώργο Πάντζη στην Κύπρο και η «Pan Entertainment» με τον Κωνσταντίνο Μωριάτη στην Ελλάδα. Σ’ αυτούς οφείλω την ταινία. Αν δεν ήταν αυτοί δεν ξέρω αν θα κατάφερνα να τη γυρίσω ποτέ. Εγώ σαν συμπαραγωγός απλά κεφαλαιοποίησα την αμοιβή μου.
Διαφορά στη διαδικασία δεν υπάρχει. Καταθέτεις σενάριο, εγκρίνεται ή όχι, και ανάλογα με τη φάση της παραγωγής παίρνεις μέρος των χρημάτων που έχουν εγκριθεί για την παραγωγή της ταινίας. Η διαφορά που υπάρχει είναι η ίδια διαφορά που υπάρχει στον κυπριακό και στον ελληνικό δημόσιο τομέα. Στην Κύπρο τα πρόσωπα του δημοσίου δεν αλλάζουν με την αλλαγή της κυβέρνησης, ενώ εδώ αλλάζουν με κάθε νεό κυβερνητικό σχηματισμό ή ανασχηματισμό. Το κάθε σύστημα έχει και καλά και κακά πιστεύω.

Τι σημασία έχει στην ταινία το ότι ο ήρωας ασχολείται με το "φολκλόρ", παραδοσιακό αγγλικό φαγητό;

Πλάκα έχει αυτή η ερώτηση. Εχει σημασία γιατί και αυτό έχει να κάνει με τα στερεότυπα και την ταυτότητα του ήρωα κατά βάθος. Εχει χυθεί πολύ μελάνι στην Αγγλία αν το παραδοσιακό τους αυτό φαγητό είναι στην πραγματικότητα αγγλικό ή όχι. Πολλοί υποστηρίζουν πως το παραδοσιακό αγγλικό φαγητό είναι γαλλικής προέλευσης. «French fries» εξάλλου ονομάζονται τα «chips». Για πρώτη φορά ένα «fried fish warehouse» εμφανίζεται το 1839 στον «Ολιβερ Τουίστ» του Ντίκενς. Με τη βιομηχανική επανάσταση βέβαια, καθιερώνεται στη συνείδηση του κόσμου σαν ένα παραδοσιακό αγγλικό φαγητό καθώς ήταν ό,τι πιο φτηνό και θρεπτικό για τους χιλιάδες εργάτες της αυτοκρατορίας.
Οπως οι Ελληνες μετανάστες λοιπόν ανοίγουν παντού εστιατόρια στο εξωτερικό, το ίδιο κάνουν και οι Κύπριοι. Τα περισσότερα «φισιάδικα» στην Αγγλία τα είχαν και τα έχουν νομίζω ακόμα οι οικονομικοί μετανάστες και πάντα οι ασθένεστερες οικονομικά τάξεις. Οι Κύπριοι τα τελευταία χρόνια αρχίζουν και τα μεταμορφώνουν και σε κεμπαπτζίδικα αφού βλέπουν πως το «greek gyros» ή «greek kebab» πουλάει πολύ.

Πόσο κωμωδία και πόσο δράμα είναι η ταινία; Στο τρέιλερ μοιάζει να συμπεριλαμβάνονται και τα δυο.

Τώρα μην μου πεις πως κι αυτή δεν είναι μια ερώτηση για την ταυτότητα!!! Δράμα ή κωμωδία; Οι ετικέτες τελικά μας βοηθάνε πολύ. Δε μας κουράζουν και πολύ το μυαλό. Είναι λοιπόν μια Αγγλο-Ελληνο-Κυπριακή κοινωνική ταινία δράματος με κάποια κωμικά (ή χιουμοριστικά) στοιχεία, επηρεασμένη από τα βιώματα και τις ταινίες που έχω δει κυρίως του Aγγλικού, Eλληνικού και γενικότερα Ευρωπαϊκού κινηματογράφου. Εντάξει ας πω κοινωνικό δράμα για να ξεμπερδεύουμε.

Πώς ήταν η συνεργασία σου με τους πολυπολιτισμικούς ηθοποιούς και συνεργάτες σου;

Χαρά Θεού. Ήμασταν όλοι πολύ δεμένοι. Χωρίς η ταυτότητά τους να δημιουργεί πρόβλημα σε κανέναν. Νομίζω όμως πως οι προηγούμενές μου απαντήσεις απαντάνε σ’ αυτή την ερώτηση.
Εχει πάντως ενδιαφέρον να πω πως εκτός από τους καθαρόαιμους Κύπριους, Αγγλους και Ελληνες που είχαμε στο συνεργείο, ο πρωταγωνιστής μας (Μάριος Ιωάννου) είναι Κύπριος που έφυγε από την Ελλάδα, η πρωταγωνίστρια (Μαρλένε Καμίνσκι) Γερμανίδα που έφυγε από τη Γερμανία για την Αγγλία και τώρα ζει στην Ελλάδα, η συμπρωταγωνίστρια (Αν Μαρί Ο’Σάλιβαν) Ιρλανδικής καταγωγής που μεγάλωσε στην Αγγλία και τώρα ζει στην Ελλάδα, ο Διευθυντής φωτογραφίας (Γιώργος Γιαννέλης) Ελληνας του Βελγίου, ο ηχολήπτης (Μάρκο Λόπεζ) Κύπριος-Χιλιανός, ο Ελληνας παραγωγός (Κωνσταντίνος Μωριάτης) ζούσε στη Γαλλία, ο σκηνογράφος (Εδουάρδος Γεωργίου) είναι Κυπριο-Ελληνο-Γάλλος, η βοηθός μου (Αλέξια Ρόιντερ) Κύπρια με γερμανική καταγωγή και δεν έχει τελειωμό. Ακόμα και το μαγαζί στο Λονδίνο που γυρίστηκε ανήκει σε Ιταλό κι όχι σε Αγγλο!!! Μαζεύτηκαμε όλα τα «μπασταρδάκια» και γύρισαμε την ταινία. Μια ταινία που αφορά όλους όσους είναι πέρα από τις ταυτότητες νομίζω.